کوکسیدیوز یک بیماری اسهالی ناشی از فعالیت یک گونه ی انگلی به نام ایمریا است که در اغلب پرندگان مانند مرغان، پرندگان شکاری و کبوتران بروز می کند. این بیماری در بیشتر مواقع در سنین پائین بروز می کند. که موجب تلفات، اثر سو بر روند جذب مواد در روده، افزایش ضریب تبدیل غذایی، کاهش میزان رشد در جوجه های گوشتی و کاهش تولید تخم مرغ در مرغان تخمگذار می شود. این بیماری سالیانه در سراسر جهان بیش از سه میلیارد دلار خسارت اقتصادی به پرورش دهندگان مرغ وارد می کند.
کوکسیدیوز بیشتر در شیوه های پرورش متراکم طیور و زمانیکه رطوبت بستر بالا می باشد شایع است. جمعیت میکروبی روده نقش مهمی را در زمینه سلامت روده ایفا می کند. عامل این بیماری انگلی به نام ایمریا می باشد. عامل این بیماری به صورت طبیعی فراوان هستند و زمانی که شرایط محیطی مانند پرورش متراکم و بستر خیس به وجود آید احتمال بروز این بیماری نیز به شدت افزایش می یابد. گرمای بالای 56 درجه و دمای پائین صفر درجه و همچنین خشکی منجر به از بین رفتن اووسیت های فعال انگل عامل بیماری می شود. این اووسیت ها در برابر بسیاری از ضدعفونی ها مقاوم می باشند و فقط ترکیباتی نظیر آمونیاک و متیل بروماید به طور موثری این اووسیت ها را از بین می برد.
در حالت طبیعی در پرندگان سالم، جمعیت طبیعی باکتری ها در روده پاسخ ایمنی لازم در برابر کوکسیدیا را فراهم می کنند ولی در اثر ترکیب جیره غذایی و همچنین عوامل ضد تغذیه ایی موجود در جیره جمعیت میکروبی روده تغییر می کند. علائم بروز بیماری با وجود اسهال به رنگ قهوه ایی و کف مانند و در موارد حاد اسهال خونی، دهیدراتاسیون (کم آبی بدن)، ژولیدگی پرها، کم خونی، بی حالی، ضعف، جمع کردن سر و گردن به طرف بدن و خواب آلودگی بروز می نماید.
در حین انتقال پولت از سالن پرورش به سالن تولید در صورتی که ایمنی مناسبی در برابر کوکسیدیوز وجود نداشته باشد و همچنین محیط پرورش آلودگی شدید به این انگل داشته باشد علائم این بیماری به شدت و با تلفات بالا خود را نشان می دهد. احتمال بروز کوکسیدیوز در گله های مرغ تخمگذار به علت پرورش در قفس کم است ولی برخی از مرغداران برای صرفه جویی در مصرف دان، ممکن است دان ریخته شده بر روی زمین را الک کرده و به دانخوری اضافه می کنند که این کار احتمال بروز کوکسیدیوز را به شدت افزایش می دهد.
به منظور پیشکیری از بروز این بیماری استفاده از کوکسیدیواستات ها به جیره و واکسن ضدکوکسیدیوز توصیه می شود. . از راههای پیشگیری از این بیماری می توان به داروها و واکسن های زنده به عنوان اصلی ترین راههای پیشگیری از این بیماری نام برد. در ادامه به تاثیر یرخی از افزودنی های جیره به عنوان کوکسیدیواستات ها می پردازیم.
پیشگیری و درمان:
مطالعات نشان داده است استفاده از جیره های با پروتئین خام پائین، احتمال بروز بیماری کوکسیدیوز را کاهش می دهد. کاهش سطح پروتئین جیره میزان تلفات در گله های آلوده را از 32 درصد به 8 درصد کاهش داد. میزان پروتئین خام بالا در جیره فعالیت آنزیم تریپسین دستگاه گوارش را افزایش می دهد. با افزایش این آنزیم در دستگاه گوارش طیور منجر به آزاد شدن بیشتر اسپروسیت های ناشی از اووسیت ها شده که با آزاد شدن اووسیت ها شدت بیماری افزایش پیدا می کند.
در رابطه با تاثیر آنزیم ها در تحقیقی گزارش شده که استفاده از آنزیم بتاماناز در جیره های با پایه ذرت منجر به بهبود فلور میکروبی روده و کاهش جراحات روده می شود. این آنزیم با داشتن خاصیت قوی تحریک سیستم ایمنی منجر به تحریک تکثیر ماکروفاژها و مونوسیت ها (از مهمترین عوامل ایجاد ایمنی در بدن) می شود. در تحقیقی ایی در یکی از مرغداری های کشور گزارش گردید که استفاده از مولتی آنزیم در جیره در کاهش شدت عفونت روده ایی ناشی از کوکسیدیوز موثر است. آنزیم ها با افزایش تولید اسیدهای چرب در روده منجر به سرکوب جمعیت باکتری های مضر مانند سالمونلا و کلستریدیوم در روده می شوند. که استفاده از مولتی آنزیم به همراه واکسن کوکسیدیوز، احتمال بروز بیماری را به شدت کاهش می دهد.
مطالعات نشان می دهد استفاده از ویتامین A در جیره طیور مبتلا به کوکسیدیوز منجر به کاهش علائم بیماری، کاهش تلفات و تسریع در بهبود مرغان آلوده می شود. ویتامین A به عنوان یکی از مهم ترین ناقلان آهن در بدن می باشد. در بیماری کوکسیدیوز در نتیجه خونریزی از روده و بروز کم خونی، تامین آهن مورد نیاز برای سنتز هموگلوبین با کمک به جبران کم خونی بدن، نقش بالایی در درمان کوکسیدیوز دارد.
از دیگر مواد موثر بر کاهش بروز بیماری کوکسیدیوز می توان به استفاده از پروبیوتیک ها اشاره نمود. استفاده از گیاهان دارویی از روش های دیگر کنترل بروز کوکسیدیوز است. گیاهان دارویی از طریق توقف تکثیر عامل بیماری و یا از بین بردن عامل بیماری، ایجاد لایه محافظتی بر روی روده جهت جلوگیری از نفوذ و رشد عامل بیماری و تحریک سیستم ایمنی در برابر عامل بیماری کوکسیدیوز عمل می کنند.
گروه علمی شرکت برسا – بهین رشد ساز آرین
در صورت هرگونه سوال در زمینه پرورش طیور با ما تماس بگیرید
لینک کانال شرکت برسا: https://telegram.me/bersaqom
