جمعیت فراوان و متنوعی از باکتریها در دستگاه گوارش حیوانات زندگی میکنند و معمولا این باکتری ها رابطه همزیستی با میزبان خود برقرار میسازند. میکروارگانیسم هایی که در دستگاه گوارش تجمع مییابند اهمیت بالایی در وضعیت سلامت میزبان دارند. با این وجود ترکیب میکروفلور دستگاه گوارش و فعالیتهای متابولیکی آنها توسط بسیاری از عوامل تحت تاثیر قرار میگیرد که مهمترین عامل آن تغذیه است. لذا بایستی فورمولاسیون جیره طوری صورت پذیرد که مطلوبترین اثر را در جمعیت میکروبی دستگاه گوارش داشته باشد. تغذیه با پروبیوتیکها میتواند به عنوان وسیله ای برای دستیابی به این هدف باشد.
اکثر باکتریهای پروبیوتیکی که در تغذیه حیوانات استفاده میشوند شامل گونه های باکتریایی نظیر انتروکوکوس، پدیوکوکوس، لاکتوباسیلوس، بیفیدوباکتریوم و باسیلوس میباشند. در مطالعات علمی مختلف گزارش شده است که این باکتریها در جلوگیری از فعالیت عوامل بیماریزا، تعدیل میکروفلور روده و هماهنگ کردن سیستم ایمنی اثر مطلوبی دارند. تغذیه حیوانات با محصولات پروبیوتیکی به عنوان یک ابزار مناسب جهت مدیریت جمعیت میکروبی دستگاه گوارش و بهبود وضعیت سلامتی و کارایی موثر حیوان محسوب می شود. وجود جمعیت مناسب از میکروفلور دستگاه گوارش برای سلامت حیوانات مخصوصا در زمانی که بهره وری و تولید بالا است، بسیار حائز اهمیت است. وجود باکتری های مفید اولین گام دفاعی در مقابله با عوامل بیماریزا محسوب می شود که این عامل منجر به افزایش توان حیوان در مقابله با عوامل بیماری زای روده ایی اهمیت زیادی پیدا میکند. روده به عنوان بخشی از سیستم دفاعی، سدی در مقابل عوامل بیماری زای به شمار می آید. علاوه بر این روده به سیستم ایمنی بدن با عملکرد اختصاصی و غیراختصاصی به مقابله با میکروارگانیسمهای بیماریزا کمک میکند. از طرفی میکروفلور روده، عوامل بیماریزا را تضعیف میکنند.
عملکردهای مهم میکروفلور دستگاه گوارش شامل:
- هضم و جذب مواد مغذی
- متابولیسم گزنوبیوتیکها (مواد شیمیایی که در بافت یافت میشوند اما به طور معمول تولید نمیشوند و انتظار حضور آنها وجود ندارد) و توکسینهای اندوژن
- مهار مستقیم عوامل بیماریزا
- فعالیت اندوتلیال
- فعالیت سیستم ایمنی دستگاه گوارش
میکروفلور دستگاه گوارش
میکروفلور روده شامل مجموعهای از باکتریها، پروتوزاها و قارچها در دستگاه گوارش هستند که تقریبا شامل 400 الی 500 گونه مختلف میباشند. در حیوانات تک معده ای 1014 نوع میکروب قابل شناسایی است. جدک و همکاران (1993) میکروفلور روده را به 3 قسمت اصلی، ضمیمه ایی و باقیمانده تقسیم می کنند. . فلور اصلی بطور عمده شامل گونه های غیرهوازی (بیفیدوباکتریا، لاکتوباسیلوس، باکتروئیدس و یوباکتریا) میباشد که اسیدلاکتیک و سایر اسیدهای چرب کوتاه زنجیر را تولید میکنند. فلور ضمیمه ای 1 درصد از کل فلور روده را شامل میشود و غالبا شامل انتروکوکس و اشرشیاکلی. فلور باقیمانده، زیر 0.01 درصد است که معمولا میکروارگانیسمهای مضر میباشند.
در روده ترکیبی مختلف از انواع میکروارگانیسم ها می باشد که تحت تاثیر شرایط حاکم در دستگاه گوارش میزان جمعیت آنها تغییر می کند. در زمان تعادل وضعیت میکروفلور، میزبان و فلور میکروبی در وضعیت همزیستی متقابل به سر می برند بصورتیکه میزبان شرایط مناسب برای حیات میکروارگانیسم ها فراهم می نماید و باکتری ها نیز میزبان را در فعالیت های حیاتی حمایت می کنند.
حال چنانچه این وضعیت دچار بحران شود، شرایط تغییر میکند که میتواند تاثیر جدی بر وضعیت میزبان داشته باشد. در این شرایط، عوامل بیماریزا به طور بالقوه شروع به رشد میکنند و میزان آنها افزایش مییابد که نتیجه آن تولید توکسینهایی میباشد که به شدت بر وضعیت سلامت میزبان موثرند. تغذیه نامناسب و تغییرات در رژیم غذایی، کاهش کیفیت مواد تشکیل دهنده غذا و بهداشت نامناسب غذا همگی بر عدم تعادل فلور میکروبی موثرند. تغذیه مهمترین عامل تاثیرگذار بر ترکیب و فعالیت میکروفلور روده میباشد. به عنوان مثال تغییر رژیم خوراکی از پروتئین کم به خوراکی با پروتئین بالا شرایط را برای رشد برخی از باکتریها مانند کلستریدیا مناسب میسازد و سبب کاهش لاکتوباسیلوسها و بیفیدوباکترها میشود. علاوه بر این هر نوع تنش میتواند اثر مستقیم بر میکروفلور دستگاه گوارش داشته باشد، زیرا تنش بر آزاد شدن ترشحات هضم کننده و افزایش حرکات روده موثر است.
پروبیوتیکها
استفاده از پروبیوتیکها میتواند به عنوان ابزاری در جهت بهبود جمعیت میکروفلور دستگاه گوارش و ایجاد و یا پایدار کردن جمعیت میکروفلوری روده بکار رود. بطور کلی مکانیسم عمل پروبیوتیکها به شرح زیر میباشد:
- رقابت با عوامل بیماریزا برای رشد در مکان مناسب روده
- کاهش pH روده
- تولید مواد ضد میکروبی از قبیل لاکتوفرین، لیزوزیم، باکتریوسین و آنتی بیوتیکهای طبیعی
- ایجاد پاسخهای ایمنی دستگاه گوارش
مصرف پروبیوتیکها میتوانند شرایط میکرواکولوژیکی در دستگاه گوارش ایجاد کنند که سبب کاهش اثرات مضر عوامل بیماریزا و افزایش اثر میکروارگانیسمهای مفید گردد که نهایتا تقویت سلامت دستگاه گوارش را سبب میشود.
نتیجه گیری
استفاده از پروببیوتیک ها نقش مهمی در بهبود وضعیت حیوانات تازه متولد شده دارد. این ترکیبات منجر به رشد و متعادل کردن میکروفلور سکوم می شود که منجر به سلامت روده و سلامت عمومی حیوان می شود.
گروه علمی شرکت برسا – بهین رشد ساز آرین
در صورت هرگونه سوال با ما در تماس باشید.
لینک کانال شرکت برسا: https://telegram.me/bersaqom
