بیماری آنفلوآنزا یک بیماری بسیار مسری ویروسی است که طیف وسیعی از پرندگان، انسان و دیگر پستانداران را درگیر می نماید و منجر به بروز خسارت های اقتصادی و تهدید سلامت میشود. شدت بیماری در پرندگان دامنه گسترده ایی دارد. ویروس آنفلوآنزای پرندگان معمولا در پرندگان آبزی مانند اردک های وحشی، پرندگان مهاجر و غازهای وحشی باعث بیماری شدید نمی شود و این پرندگان فقط ناقل بیماری هستند. بنا بر گزارش سازمان بهداشت جهانی در بین پستانداران، انسان و گربه به این بیماری حساس هستند و توانایی انتقال این بیماری به مرغداری ها را دارد.
تیپ H5N1 این بیماری منجر به مرگ و میر شدید در پرندگان اهلی می شود. سازمان بهداشت جهانی حیوانات، تمامی سویه های بیماری آنفلوآنزای پرندگان را به عنوان آنفلوآنزای اخطار کردنی بیان می کند. تیپ H9N2 این بیماری اولین بار در ایران در سال 1377 در تهران و قزوین گزارش شد و در سال بعد به جز نواحی شمال در تمام مناطق کشور آلودگی به این بیماری مشاهده گردید. تیپ H9N2 موجب کاهش تولید در مرغان تخمگذار و مادر شد که این کاهش بین 30 درصد تا توقف تخمگذاری گزارش گردیده است. یکی از مهم ترین منابع گسترش بیماری بازارهای خرید و فروش پرندگان است که بروز و همه گیری آنفلوآنزا در سال 1394 در استان مازندران به وجود این بازارها و خرید وفروش پرنده نسبت داده شد. ویروس بیماری در ترشحات بدن مانند بزاق، ترشحات بینی و مدفوع پرندگان به مقدار زیادی مشاهده می گردد و پرندگان در صورت تماس با منبع آلودگی به راحتی بیمار می شوند.. از سال 1997 با بروز سه نوع از این ویروس که توانایی آلوده کردن انسان را دارد این بیماری خطر بیشتری را برای جوامع نشان داد. این بیماری از طریق هوا، وسایل آلوده کارگران، ماشین های حمل مرغ و تخم مرغ و جوندگان نیز منتقل می شود. این بیماری در پرندگان وحشی از حدت کمتری برخوردار است ولی بعد از انتقال به پرندگان اهلی فرم بیماری زایی آن شدت پیدا می کند که حتی منجر به بیماری زایی پرندگان وحشی و مرگ آنها نیز می شود. انتقال بیماری به انسان از طریق خوردن گوشت و تخم مرغ امکان پذیر نمی باشد و تنها راه انتقال آن انتقال در اثر تماس مداوم انسان با پرنده به وجود می آید. اولین مورد از بیماری آنفلوآنزا در بلدرچین در ایتالیا و سال های 1966 گزارش گردید. بلدرچین ها به تیپ ویروسی H5N1 بسیار حساس است. مطالعات نشان داده است که بلدرچین ها به عنوان یک میزبان واسط نقش ایفا می کنند و توانایی انتقال آن را به دیگر پرندگان بدون بیماری زایی سخت در خود بلدرچین ها دارد. استفاده از واکسن های کشته شده روغنی از آلودگی و تکثیر ویروس سویه H9N2 با بیماری زایی کم، جلوگیری نمی کند.
علائم بالینی:
از علائم این بیماری می توان به اشکال در تنفس همراه با صداهای تنفسی، اسهال سفید و سبز، افت تولید بسیار زیاد تخم مرغ، خونریزی در ساق پا و ریش، آبریزش چشم و بینی، کاهش شدید مصرف دان و شروع ناگهانی تلفات با رشد صعودی اشاره نمود.
علائم کالبدشکافی:
با کالبدشکافی پرندگان مبتلا به این بیماری می توان علائمی مانند خونریزی زیرجلدی در پاها مخصوصا ساق پا، التهاب چشمی، تحلیل تخمدان، التهاب در مجرای تخم بر و رحم، التهاب کیسه های هوایی، بزرگ و رنگ پریده شدن قلب، نکروز کبدی، تیره و لکه لکه شدن بافت کبد را مشاهده نمود.
برای کنترل بیماری آنفلوآنزا واکسن های متعددی ساخته شده است. در ایران بعد از شیوع بیماری در سال 1378 از واکسن های روغنی غیرفعال استفاده می شود. ایمنی زایی و درجه ایمنی زایی واکسن های روغنی آنفلوآنزا برای کنترل بیماری بسیار مناسب می باشد. کنترل ناقص بیماری منجر به بروز زمینه های مناسب جهت تغییرات ژنتیکی می شود که این حالت احتمال بروز سویه های تهاجمی تر را بالا می برد.
ویروس این بیماری مدت زمان حدود 3 ماه در کود باقی می ماند. ویروس بیماری به شرایط خشکی و حرارت بالا و بسیاری از پاک کننده ها و ضدعفونی کننده ها حساس است و غیرفعال می گردد.
