برخی نکات فنی گاوداری جهت کاهش قیمت شیر

نکات فنی گاوداری
برخی نکات فنی گاوداری جهت کاهش قیمت شیر

پرورش گاوشیری یکی از فعالیت­های اقتصادی است که همواره تحت تاثیر نوسانات و ناپایداری­های اقتصادی قرار گرفته و متحمل تنش­های زیادی بوده است. در حال حاضر قیمت پایین شیر موجب افزایش فشارهای اقتصادی به پرورش دهندگان گاو شیری شده و در صورت ادامه این روند که در چندین سال قبل نیز تجربه شد، بیم آن می­رود که بسیاری از تولید کنندگان شیر نسبت به ترک این حرفه اقدام نمایند. بدیهی است تصمیم گیری برای ترک یک فعالیت تولیدی و اقتصادی امری آسان نیست و تبعات اقتصادی فردی و اجتماعی زیادی را بدنبال خواهد داشت. نوشتار حاضر در شرایط فعلی (یعنی کاهش قیمت شیر)، برخی توضیحات فنی لازم را یادآوری می­نماید تا فشارهای اقتصادی موجود بر تولید کنندگان اندکی تعدیل گردد. بدیهی است برخی از موارد توسط بسیاری از تولیدکنندگان رعایت شده و بعضی احتمالا با اهمیت کمتری در نظر گرفته می­شود.
1- هرچه بتوان علوفه بیشتری را مورد تغذیه گاوها قرارداد در واقع صرفه جویی بیشتری صورت می­گیرد. گنجایش فیزیکی شکمبه به­مقدار زیادی تحت تاثیر میزان دیواره سلولیNDF و قابلیت هضم علوفه قراردارد.

برای علوفه ها، قابلیت هضم NDF می­تواند از 35 تا 75 درصد متغیر باشد. بنابراین اگر قابلیت هضم NDF بالاتر باشد، مصرف خور اک افزایش خواهد یافت. همچنین، علوفه­های با قابلیت هضم بیشتر، حاوی انرژی بیشتری هم هستند. دکر مایک آلن از دانشگاه ایالتی میشیگان دریافت که به ازاء هر یک درصد افزایش در قابلیت هضم NDF میزان ماده خشک مصرفی به 180 گرم افزایش می­یابد. برای مثال، اگر جیره مصرفی گاو برابر 40 کیلوگرم باشد، در صورت مصرف علوفه دارای NDF با قابلیت هضم بالا، ممکن است فقط 9,5 کیلوگرم کنسانتره برای تامین نیازهای گاو لازم باشد. اگر همین جیره با علوفه دارای NDF با قابلیت هضم کمی تهیه شود، امکان دارد برای تامین نیازهای گاو به 13,5 کیلوگرم کنسانتره نیاز باشد.
2- اگر در شرایطی قرار گرفتید که مجبورید گله گاوشیری خود را با علوفه مناسب تغذیه کنید بهترین علوفه را به گاوهای در مرحله اول دوره شیردهی (100 روز اول) بدهید تا حداکثر بازده غذایی بدست آید.

3- یکی از راه­های منطقی برای جبران کیفیت پایین علوفه­ها و جلوگیری از آسیبهای حاصل از مصرف زیاد غلات، افزایش سهم فرآورده­های جانبی کارخانجات صنایع غذایی مانند تفاله چغندر قند و مرکبات است. این منابع حاوی الیاف محلول هستند که مصرف توام آنها با علوفه­های نامرغوب، منبع یکنواختی از انرژی را برای باکتریهای هضم کننده فیبر فراهم می­کند. ایم موارد را می­توان میزان 1,5 تا 3,5 کیلوگرم در جیره روزانه هر راس گاو منظور نمود.
4- یکی از راههای افزایش بازده غذایی جیره استفاده درست از افزودنی­هاست. طبق برآوردهای اقتصادی انجام شده بیشتر مواد افزودنی که دارای پشتوانه تحقیقاتی هستند، به ازای هر واحد سرمایه گذاری 2 تا 5 واحد (و گاهاً 10 واحد) بازگشت سود را به همراه داشته­اند. بعضی از افزودنی­ها هم موجب بهبود تولید شیر و هم بهبود سلامت سم می­شوند (مانند بیوتین و کمپلکس­ها معدنی- آلی عنصر روی. بعضی از آنها موجب پایداری شکمبه و جلوگیری از بروز اسیدوز و کاهش تولید شیر می­شوند (مانند جوش شیرین) برخی نیز تداوم شیردهی گاوها را بهبود می­بخشند (مانند متیونین ونیاسین) گروهی نیز باعث بهبود کارایی عملکرد کبد وسلامت بیشتر گاوها می­شوند (مانند کولین). بعضی موجب بهبود عملکرد تولید مثلی شده (عناصر روی، مس و سلینوم) و یا با جذب سموم قارچی حاصل از کپک زدگی موجب جلوگیری از بروز برخی از سقط جنین­ها و بهبود عملکرد تولید مثل می­شوند (مانند توکسین بایندرهای حاوی آلمینو سیلیکات، دیواره مخمری، کیتین و …) مولتی آنزیم­ها که سبب افزایش هضم خوراک شده و بهترین بهره­وری از خوراک مصرفی را امکان پذیر می­نمایند. افزودنی­ها صرف هزینه نیستند. بلکه اگر انتخاب آنها درست و به موقع باشد بهبود بازده غذایی و سود آوری را به دنبال دارد. به طور کلی، مصرف مواد افزودنی در 110 تا 120 روز اول شیردهی بیشترین اثر بخشی را داشته و سبب بهبود بازده غذایی می­گردد.
5- در صورتی که گاوهای تازه­زا به خوبی خوراک نخورند به سرعت لاغر می­شوند. لذا لازم است برنامه­های تغذیه­ای آنها در دوره انتقالی یعنی مرحله قبل از زایش (3 هفته قبل از زایمان 31 هفته پس از زایمان) مورد توجه قرار گیرد. راهکارهایی را بیابید تا سبب شود گاوهای تازه زا با اشتها و ولع زیادی خوراک بخورند. برای کنترل کتوز وجود پروپیونات در کبد لازم است. مصرف کنسانتره قبل از زایمان (به میزان 4,5 تا 5,5 کیلوگرم) و مصرف افزودنی­هایی مانند پروپیونات کلسیم، پروپیلن گلیکول، قندها و ایجاد تعادل بین کربوهیدرات­های سریع­الهضم و کند هضم می­تواند پروپیونات مورد نیاز گاوهای موجود در مرحله انتقالی (transition) را فراهم کند. در صورتیکه در گله خود گروه انتظار زایمان و گروه تازه­زا ندارید، برای دستیابی به بازده مطلوب، حتما این دو گروه را سریع­تر تشیکل دهید.
6- گاوها را بر اساس تولید شیر گروه بندی کرده و تعداد جیره­های کاملا مخلوط را افزایش دهید یا این که در صورت مصرف یک نوع جیره، با استفاده از خوراک سرک، جیره گروههای مختلف را تکمیل نمائید.
7- باید توجه داشت که در روش استفاده از دو یا چند نوع جیره کاملا مخلوط (TMR) گاوها وقتی که از یک گروه به گروه دیگر جابجا می­شوند، تولید شیر آنها کاهش می­یابد زیرا در این جابجایی، آنها بایستی جایگاه اجتماعی خود را بیابند و اگر کمیت و کیفیت جیره جدید خیلی متفاوت از جیره قبلی باشد، میکروبهای شکمبه گاو نمی­توانند به سرعت خود را با این تفاوت­ها تطبیق دهند. در این راستا می­توان تغییرات گروهی را به شکلی مدیریت نمود که کاهش شیرگاوها کنترل گردد. برای مثال باید انتقال یک گروه گاو از یک بهاربند به بهاربند را دیگر به طور یک جا انجام داد و جابجای گاوها به صورت انفرادی انجام نشود.
در صورتیکه جابجایی در شب هنگام انجام شود. مشکلات اجتماعی در گاوها کاهش می­یابد. بایستی هنگام جابجایی، تفاوت­های موجود در غلظت مواد مغذی جیره به 15 درصد محدود شود تا تولید را تحت تاثیر خود قرار ندهد.
8- اگر مایلید که مدت زیادی در حرفه گاوداری ماندگار و فعال باشید، نباید موضوع پرورش تلیسه را نادیده بگیرید. زیرا هرگونه بی توجهی به دوره پرورش گوساله ها با پرداخت غرامت سنگینی در دوران شیردهی آنها همراه خواهد بود. تلیسه­ها باید در سن 22 تا 24 ماهگی زایمان کنند و پس از زایمان دارای وزنی برابر 550 تا 580 کیلوگرم باشند. بنابراین برای دستیابی به این هدف، باید از ابتدای تولد خود تغذیه خوبی داشته باشند.
تلیسه­های جوان به تغذیه جیره­ای حاوی 17 درصد پروتئین خام و مخلوطی از اسیدهای آمینه عبوری برای تشکیل ماهیچه و رشد کافی نیازدارند. در دوره پرورش تلیسه­ها تا مرحله زایمان باید علوفه­های مرغوب و با سطح کمتر کنسانتره برای تغذیه آنها فراهم شود.
9- در بسیاری از واحدهای تولیدی، هنوز روش مصرف جداگانه خوراک (PMR) به جای روش خوراک دهی کاملا مخلوط (TMR) رایج است. این گونه واحدها، بایستی در مدیریت تغذیه خود، کنسانتره مصرفی را با دقت بیشتری توزیع نمایند تا بازده غذایی جیره­ها را به حد مطلوب برساند. در صورتیکه در طول شبانه روز، مصرف کنسانتره در مقادیر کمتر و با دفعات بیشتری انجام شود، گاوها تولید شیر و درصد چربی بهتری خواهند داشت.
10- استفاده از کارگران خبره و ماهر مورد توجه قرار گیرند. منابع انسانی با ارزش وکارآزموده فعالیتهای لازم را کیفی می­سازند و سبب افزایش کارآیی گله می­شوند. همچنین افراد خبره فنی و متعهد کلیه نقطه نظرات مدیریتی را به خوبی و درست انجام می­دهند. همچنین مدیران موفق به گونه­ای عمل می­کنند که کارکنان به سطح تولید حساس شده و موفقیت­های بدست آمده را از آن خود بدانند. بدیهی است که در این ارتباط مدیران از روشهای متفاوت تشویقی و تنبیهی بهره گیری می­نمایند.
11- استفاده از مشاوران فنی می­تواند بهره­وری و بازده گله را بهبود بخشد. هنگامی که هزینه تولید به حد کافی بالابوده و کاربرد روش­های آزمایش و خطا سبب افزایش بیشتر هزینه­ها شود، بهره­گیری از دانش فنی و اطلاعات روز یکی از روش­های ممکن برای کاهش هزینه­ها و بهبود کارایی گله می­باشد. بنابراین استفاده منطقی از کارشناسان مجرب و مشاوران فنی به منظور دستیابی به بازدهی بالاتر و سودآوری بیشتر ضروری باشد.
12- هنگام افت قیمت شیر، اولین موضوعی که خودنمایی می­کند، کاهش و یا کنترل هزینه­های تولید می­باشد. در چند سال اخیر شاهد نوسانات زیادی در قیمت علوفه و خوراک­ها بوده­ایم و در فواصل کوتاهی قیمت اقلام خوراکی به سرعت تغییر یافته است. با این حال به نظر می­رسد به علت فقدان اطلاعات کافی بعضی از تولید کنندگان همواره از فرمول­های ثابت غذایی برای تغذیه گاوهایشان استفاده می­کنند. یا این که نمی­توانند جایگزین خوراکها را به خوبی عملی سازند. این روش هزینه­های زیادی را به تولید کنندگان تحمیل می­کند. بنابراین برای اقتصادی کردن هزینه­های تولید بایستی از خوراک جایگزین در جیره­ها به خوبی بهره برداری کرد.
13- هنگامی که به طور موقت و یا طولانی قیمت فروش شیر رضایت بخش نیست تولیدکنندگان بایستی به سایر روش­های درآمدزا توجه بیشتری کنند تا بتوانند ضربه پذیری اقتصادی خود را کاهش دهند. در این راستا توجه به پرورش تلیسه­ها، تولید علوفه یا غلات، بهبود مدیریت گاوهای خشک را می­توان نام برد.
14- در بحران قیمت شیر بهتراست که سلامت گله مورد توجه جدی قرار گیرد. توجه به این موضوع موجب کاهش گاوهای حذفی می­گردد و به طور غیر مستقیم افزایش درآمد و سودآوری را به دنبال خواهد داشت و از شدت بروز زیان گله کاسته و بازده اقتصادی آن را بهبود می­بخشد.
15- یکی از جنبه­های مهمی که مورد توجه مدیریت گاوداری­های موفق قرار گرفته است، با توجه به مسائل جزیی در مدیریت گاوداری است. مسائلی مانند ارتفاع آخورها، بهداشت جایگاه، میزان نور، شیرخشک، طول مدت شیردهی، تراکم حشرات، تراکم مناسب گاوها، در گروه و … را در نظر داشته و به آن اهمیت دهید زیرا تولید نهایی شیر تحت تاثیر مسایل کلی و جزیی زیادی است.
16- در شرایطی که قیمت شیر پایین است و خریداران شیر نیز در انجام تعهدات خود قصور می­کنند طبیعتاً شرایطی ایجاد می­شود که تولید کنندگان شیر تحت فشارهای مالی و هزینه­های طاقت فرسا به سمت اخذ وام­های غیر منطقی روی آورند با توجه به اینکه بازده اقتصادی واحدها غالباً پاسخ گویی بازپرداخت وام­های دریافتی نخواهند بود، لذا توصیه می­شود که تولید کنندگان با ایجاد تعهدات بیشتر مالی مجموعه خود را با دشواریهای عدیده مواجه نکنند. (از اخذ وام­های غیر ضروری اجتناب کنید.)

منابع

1- اسدیان، (1390). مجموع مقالات علمی و کاربردی تغذیه و پرورش گاو شیری. انتشارات رنگینه.
2- مجموعه مقالات تخصصی صنعت گاو شیری (1390)، کتاب شماره 36. انتشارات رنگینه.
3- مجموعه مقالات تخصصی صنعت گاو شیری (1390)، کتاب شماره 35. انتشارات رنگینه.
4- مجموعه مقالات تخصصی صنعت گاو شیری (1390)، کتاب شماره 34. انتشارات رنگینه.

اولین دیدگاه را بنویسید

مطالب مرتبط