راهکارهای مقابله با استرس گرمایی در طیور

گروه علمی شرکت بهین رشد ساز آرین

 مقدمه:

در حال حاضر مرغداران با کنترل عوامل محیطی فیزیکی شامل درجه حرارت، رطوبت نسبی، جریان هوا و اجرای دقیق­تر اصول مدیریت در زمینه تغذیه، کنترل بیماریها، بکارگیری برنامه نوری مناسب، استفاده بهتر از نیروی انسانی، بازاریابی و کاهش خسارات ناشی از جوندگان و حشرات درجهت عملکرد بالاتر و تولید بیشتر گام برداشته­ اند. مشاهدات انجام شده نشان می­دهند که توان تولید طیور در طول ماه­های گرم سال متحمل خسارت شده و میزان تلفات بالاتر از حد انتظار می­باشد لذا اجازه بدهید با بررسی مسائل مربوط به استرس گرمایی راه حل­های مناسب را جهت کاهش این مشکل ارائه نماییم.

استرس گرمایی چیست؟

زمانی که پرنده قادر به ایجاد یک تعادل، میان دمای تولید شده بدن و از دست دادن دمای بدن نباشد دچار تنش گرمایی می شود.

بدن طیور در هنگام تنش دچار تغییراتی می شود. غده هیپوتالاموس اولین واکنش دهنده به استرس ها می باشد. تحریک هیپوتالاموس منجر به تحریک هیپوفیز و افزایش هورمون کورتیکوتروپین (ACTH) می شود که ترشح این هورمون با تاثیر بر غدد فوق کلیوی منجر به تحریک ترشح کورتیکوسترون های می شود. این همورمون از طریق خون به تمام سطح بدن انتقال می یابد. از تاثیرات این هورمون بر طیور می توان به افزایش ضربان قلب و فشار خون اشاره نمود که در این حالت مقدار مصرف دان کاهش می یابد و منجر به کاهش تولید آنتی بادی و کاهش رشد شود. با مداومت ترشح کورتیکوسترون ها مقاومت بدن پرنده به بیماری های باکتریایی کاهش می یابد ولی مقاومت در برابر بیماری ها ویروسی کم می شود. در طیوری که تحت تنش کمتری قرار گرفته اند و مقادیر کورتیکوسترون خونشان کم می باشد رشد سریعتر، راندمان غذایی بالا و میزان چربی لاشه کمتری را شاهد خواهیم بود.

 در شرایط استرس اندام های ایمنی بدن از جمله بورس فابریسیوس، تیموس و طحال و سایر اندام های لنفاوی آتروفی می شوند و در نتیجه میزان تولید آنتی بادی کاهش می یابد.

منابع گرمای تولیدی دیگر، در سالنهای پرورش طیور چیست؟

به غیر از دمایی که تهویه­ ها در داخل سالن به گردش در می­آورند، گرما توسط سقف و دیوارها نیز اضافه میشوند. این درحالیست که بیشتر گرمای تولیدی بستر، صرف تبخیر رطوبت آن و خشک نمودن بستر میشود. به هرحال در آب و هوای گرم، بستر مرطوب سبب ناراحتی و عدم آسایش طیور پرورشی نسبت به بستر خشک خواهند شد. گرمای تولیدی توسط سیستم روشنایی و موتورها بخش اندکی را در برابر گرمای تولیدی متابولیسم بدن ( بصورت عملی کمتر از یک درصد ) تشکیل می­دهند. گرمای بدن را میتوان منبع غالب گرما در سالنهای پرورش دانست.

پرندگان چگونه گرما را دفع می­کنند؟

گرما به راههای مختلفی دفع می­شود. سه روش عادی دفع گرما در زیر فهرست شده اند:

تشعشع: در صورتیکه سطوح اطراف پرنده، دمای پائین تری داشته باشد و بالعکس، گرما از راه تشعشع از بدن پرنده دفع خواهد شد. درصورتیکه دمای سقف و دیوارها بالا باشد، گرما را به سطح بدن پرنده انتقال خواهند داد.
جریان هوا: از دست دادن گرما، همچنین میتواند از طریق افزایش جریان هوا در اطراف بدن گرم صورت پذیرد. فراهم نمودن حرکت هوا میتواند به این امر کمک نماید. این حرکت بایستی به اندازه ایی سرعت داشته باشد که هوای موجود در اطراف بدن را بخوبی جابه جا نماید.
هدایت: در صورتی که یک سطح، در تماس با سطح دیگری باشد، گرما از یکی به دیگری انتقال می­یابد. برای مثال، در صورتی که پرنده بر روی بستری نشسته است که واجد دمای کمتری از بدن پرنده میباشد، به هرحال، بستر به سرعت به دمایی نزدیک به دمای بدن پرنده خواهد رسید.
در صورتیکه پرنده، توانایی برقراری تعادل گرمایی با استفاده از یکی از سه روش فوق را نداشته باشد ( بالاتر از دمای حیاتی )، با استفاده از تبخیر و یا له له زدن به دفع گرما می­پردازد.

تبخیر: از آنجائیکه در پرندگان سیستم تعریق وجود ندارد، له له زدن از درجه اهمیت بالایی در آب و هوای گرم برخوردار است. این عمل در صورتی موثر واقع خواهد شد که رطوبت سالن خیلی بالا نباشد. بنابراین شرایط گرم و مرطوب، استرس بیشتری را به نسبت آب و هوای گرم و خشک خواهد شد.
پرندگان چگونه به افزایش دما پاسخ می­دهند؟

پرندگان ممکن است درجهت تعادل گرمای بدن خود با محیط اطراف، تغییراتی را در رفتارهای عادی خود ایجاد نمایند. درجهت کاهش عایق­بندی و مجاور سازی نواحی فاقد پر، بالهای خود را از بدن دور نگاه داشته و به اصطلاح، بال­های خود را آویزان می­کنند. به آرامی له­له می­زنند، در جهت کاهش تولید گرما به استراحت بپردازند، دریافت غذا را کاهش دهند، مصرف آب خود را افزایش دهند، جریان خون خود را از ارگان­های داخلی به سطح پوست خود هدایت نماید که سبب تیره شدن پوست می­شود، له له زدن سریع را آغاز نماید.

در هنگام له­له زدن گرما به صورت رطوبت از مجاری هوای پرندگان دفع شده و در سالن پحش می­شود. له­له زدن به فعالیت عضلانی و انرژی نیازمند است. این دو نیز سبب تولید گرما می­شوند.

له­له زدن آهسته فعالیت عادی بوده و در دوره­های زمانی مشخص صورت می­پذیرد. میزان تنفس تا 10 برابر حالت استراحت می­تواند افزایش داشته باشد. تنفس عمیق می­تواند پرنده را خسته نموده و توانایی آن را در تطابق با هوای گرم کاهش دهد. رطوبت بالای هوا، توانایی پرنده در دفع گرما از طریق رطوبت را کاهش خواهد داد. افزایش میزان تنفس، سبب کاهش دی­اکسیدکربن و افزایش PH پلاسمای خون میشود که به آلکالوزیس تنفسی معروف است. پتاسیم و فسفات خون به اتمام رسیده و میزان سدیم و کلر افزایش می­یابد.

اثر تنشهای گرمایی بر علمکرد طیور:

دمای 18 تا 21 درجه سانتی­گراد بهترین دامنه حرارتی جهت تولید مناسب می­باشد لیکن در دامنه حرارتی 24 تا 30 درجه سانتیگراد نیز امکان سازش رفتاری برای طیور وجود دارد. در دمای بالاتر از این دامنه پرنده قادر به تعادل دمای بدن نمی­باشد و تغییرات بیوشیمیایی در بدن ایجاد می­شود. تولید کورتیکوسترون افزایش یافته و وسکوسیته پلاسما نیز بیشتر می­شود. از طرفی استرس گرمایی از طریق کاهش غلظت پتاسیم پلاسما باعث اختلال زیاد در اعمال سلولها می­گردد. نهایتاً افزایش گرانروی و PH خون موجب آلکالوز تنفسی شده و عملکرد تولیدی پرنده کاهش می­یابد. با افزایش درجه حرارت محیط مصرف خوراک کاهش می­یابد و بواسطه گرسنگی مواد مغذی کمتری در دسترس بدن قرار خواهدگرفت که اثر آن بصورت کاهش بیشتر در وزن گیری طیور گوشتی و کاهش اندازه و سپس تعداد تخم مرغ منعکس می­شود.

عوامل دخیل در میزان استرس گرمایی:

– ظرفیت نگهداری چه تاثیراتی را بر آب و هوای گرم خواهد داشت ؟

در صورتیکه ظرفیت تولید به نسبت سالن پرورش و تجهیزات تهویه، بالا باشد، ممکن است دما بطرز خطرناکی بالا رود تا جایی که دمای متابولیک تولیدی در هوای سالن، بیش از میزان مورد انتظار باشد. انتقال تشعشع گرما از پرنده به پرنده از اهمیت ویژه­ایی برخوردار است و هوای گرم و مرطوب در میان پرندگان به چرخش درخواهدآمد. پرندگانی که بصورت گروهی نگهداری می­شوند، 40 درصد توانایی کمتری را در دفع گرما از بدن خود نشان می­دهند.

– اثر سن پرنده

وسعت تاثیر استرس گرمایی علاوه بر شرایط آب و هوایی به عواملی مانند وضعیت فیزیولوژیکی پرنده شامل مرحله رشد و تولید بستگی دارد. با افزایش سن پرنده، حساسیت به سرما کاهش یافته و بالعکس حساسیت به گرما افزایش می­یابد به دلیل تجمع چربی در زیر پوست، کامل شدن پوشش پر و عدم وجود غدد عرق، کارایی دفع حرارت بدن در پرنده مسن کاهش می­یابد در نتیجه در پرندگان مسن امکان وقوع استرس گرمایی افزایش می­یابد.

– نقش رطوبت نسبی

اطلاعات به دست آمده از بیشتر مناطق گرمسیری نشان می­دهد زمانی که دمای هوا به 32 درجه سانتی گراد برسد و رطوبت نسبی هوا بیش از 80 درصد باشد شدت تاثیر استرس گرمایی افزایش می­یابد و در نتیجه بروز این شرایط میزان دان مصرفی کاهش می­یابد و پرنده تلاش می­کند با افزایش سرعت تنفس و دفع حرارت از طریق تبخیر ریوی، دمای بدن خود را کاهش دهد همچنین و تغییر وضعیتی در پرهای آنها مشاهده می­شود. در موارد بسیار شدید که دمای محیط به بالاتر از 40 درجه سانتی گراد می­رسد پرنده در اثر گرمای زیاد از پای درآمده و مرگ و میر اتفاق می­افتد. علاوه بر تلفات مستقیم ناشی از استرس گرمایی منابع استرس­زای دیگر شامل کاهش مصرف دان و افزایش وقوع بیماری در گله که با چنین شرایط گرم و مرطوب مرتبط می­باشند نیز به طور غیر مستقیم موجب تلفات می­گردند. کاهش مصرف غذا موجب افزایش حساسیت پرنده نسبت به بیماری­های شایع در محیط می­شود.

– تاثیر حاصل از نور:

براساس مطالعات انجام گرفته در دانشگاه ایالت پنسیلوانیای آمریکا، ارتباط مستقیمی را می­توان میان طول مدت نور و میزان استرس گرمایی مشاهده نمود. با بررسی نتایج بدست آمده از چندین آزمایش در این زمینه مشخص شد که نور دهی متناوب سبب کاهش میزان تلفات تحت شرایط استرس گرمایی در مقایسه با روش نور دهی ادامه دار در طیور گوشتی می­شود.

نکات مدیریتی، فنی و تغذیه­ای برای کاهش استرس گرمایی:

رعایت نکات مدیریتی در مواجه با تنش گرمایی:

– در طول دوره گرما گله بیشتر آب مصرف می­کند و نسبت آب به خوراک معمولا 2 به 1 در دمای 21 درجه سانتی­گراد و افزایش آن به نسبت 8 به 1 در 38 درجه سانتی­گراد امکانپذیر خواهد بود. در گله­های مادر افزودن مواد مغذی محلول به آب مصرفی توصیه می­شود.

– خنک کردن آب مصرفی از طریق خطوط آبی مجهز به دستگاه­های خنک کننده منجر به افزایش مصرف خوراک و بهبود رشد در دوران تنش گرمایی خواهد شد. نامناسب بودن لوله­های پلاستیکی آب موجب متعادل شدن سریع دمای آب خنک شده با دمای محیط گرم می­گردد هرچند رساندن دمای آب به کمتر از دمای محیط خصوصا در انتهای خروجی لوله­ها کار مشکلی است.

– فعالیت­های روزمره که موجب تماس بیشتری با پرندگان می­شود را در دوران تنش گرمایی از برنامه کاری حذف کرده وآرامش پرندگان را بهم­نزنید. اعمالی مانند نوک چینی، جابجائی پرنده­ها، واکسیناسیون و یا حمل و نقل را سریعتر در ساعت خنک و یا در شب انجام دهید.

– از واکسیناسیون به طور اسپری در زمان تنش گرمایی استفاده نکنید، واکسن­های نیوکاسل و برونشیت هم که بر روی دستگاه تنفسی اثر می­گذارند باعث ایجاد تنش در پرنده می­شوند. در طول درمان مقدار آب مصرف شده برای واکسیناسیون را با توجه به افزایش آب مصرفی در طول دوره گرما متعادل کنید. در زمان واکسیناسیون گله را از خوردن آب محروم نکنید. اگر واکسیناسیون را در هنگام تنش گرمایی در هر مرحله­ای به تاخیر بیاندازید ممکن است موجب کاهش تاثیر ایمنی­زایی واکسن در پرنده شود.

– بستر مرطوب و کثیف باید بلافاصله تعویض گردد. از مصرف کوکسیدیو اسیتات در دان اطمینان حاصل کنید.

– برای پرورش از نژادهایی که درمقابل استرس گرمایی مقاومت بیشتری دارند مانند استفاده کنید.

– طیور در ماههای گرم سال نسبت به ماههای سرد وخشک تقریبا به 20 درصد فضای بیشتر نیاز دارند به عبارت دیگر تعداد پرنده ای که در طول ماههای گرم سال در یک سالن یا پن نگهداری می شوند باید تقریبا 80 درصد جمعیت پرندگانی باشند که در طول ماههای سرد در همان سالن نگهداری می­شوند.

– استفاده از سیستم آبپاش یا اسپری آب بر بروی سقف به کاهش دمای داخل سالن­ها کمک کرده و موجب افزایش میزان خوراک مصرف توسط پرندگان می­شود هرگز میزان آب مصرفی در سالن­ها را کم نکنید.

– ترموستات را باز بینی کنید تا از عملکرد درست آنها مطمئن شوید. سیستم برق رسانی کمکی را آماده نگهدارید تا در صورت نیاز با مشکل مواجه نشود. کم کردن درجه ترموسات فن­های سالن در هنگام شب و ساعات اولیه روز می­تواند به خنک شدن سالن در ساعات اولیه روز کمک کند. افزایش مقدار جابجایی هوا در سالن توسط فن باعث کاهش دمای سالن می­شود.

– تهویه­ها و مبادی ورودی باید تمیز بوده و درجای خود بسیار محکم و بدون هیچگونه لغزشی نصب شوند مبادی ورودی هوا باید به گونه­ای باشد که در دوران گرما به مقدار کافی هوا وارد سالن شود و در صورتی که مبادی ورودی هوا به اندازه کافی نباشد عملکرد فن­ها و کلا عمل جابجایی هوا با مشکل مواجه خوهد شد و وردیهای هوا باید همواره عاری از هرگونه آلودگی و یا مزاحمت بوسیله اشیا باشد تا هوا به سادگی و بدون هیچ مانعی جریان یابد استفاده از بادشکن جریان هوا را به سمت پرنده­ها هدایت می­کند.

– سالن­ها را با سیستم خنک کننده به همراه مرطوب ساز مجهز کنید پوشالهای آنها باید عاری از آلودگی و خرابی فیزیکی باشد آبی را که در این سیستم جریان دارد باید دقیقا بررسی شود که دائما به تمامی نقاط پوشالها برسد امتیازی که این کار دارد اینست که هوای خشک وارد سالن نمی­شود.

– فیلترهای آب را بررسی کنید تا در صورت لزوم تعویض گردد فیلتر­های خراب ممکن است مانع جریان آب به آبخوری­ها و سیستم خنک کننده شوند.

– حتما بعد از دوره گرما فضولات باقی­مانده را جمع آوری کنید مواد باقی­مانده می­توانند تاثیرات تنش گرمایی را در پرنده ایجاد نمایند و مانع حرکت هوا در زیر قفس­ها شوند.

– کلیه اجزای فلزی غیر لازم را از داخل و اطراف سالن دور کنید تا گرما به داخل سالن تابیده نشود.

– ذخیره آب در داخل تانک بر روی سقف باعث گرم شدن آب موجود در آن می­شود لذا بهتر است تانک­ها را با رنگ­های بازتابنده رنگ کرده تا از تابش مستقیم نور آفتاب بر روی آنها جلوگیری شود.

چند نکته فنی جهت مقابله با تنش گرمایی:

– سالن مرغداری باید در فضای باز احداث گردد به طوری که حداکثر استفاده ازتهویه طبیعی به عمل آید با این حال از احداث سالن در مکان­هایی که دارای وزش باد شدید می باشند یا در پایین دره­ها باید خودداری نمود. لازم است جهت وزش بادهای معمول غالب در منطقه تعیین گردد به طوری که بادها در جهت محور طولی سالنها حرکت نمایند.

– سالن­ها باید به نحوی احداث گردند که تهویه طبیعی به راحتی انجام گیرد. فاصله بین سالنها باید به اندازه ای در نظر گرفته شود که تهویه طبیعی برای تمام سالن­ها به خوبی انجام شود به عنوان یک قاعده تجربی فاصله بین سالنها نباید از عرض سالن­ها کمتر باشد. همچنین طراحی سالن­ها بصورت شرقی- غربی در کاهش اثرات گرمایی مستقیم خورشید موثر است.

– زمین­های اطراف سالنها لازم است با علف­های کوتاه پوشانیده شود زیرا زمین­های فاقد علف گرمای بیشتری به داخل سالن­ها هدایت می­کنند.

– رنگ نمودن سقف سالنها موجب کاهش تمرکز اشعه خورشیدی می شود این امر به کاهش دمای داخل سالن به میزان 10 الی 15 درجه سانتی گراد نسبت به دمای محیط کمک می­نماید. سقف سالن­ها را باید با مواد بازتابنده مانند فلزات براق بپوشانید یا اینکه سقف­ها را سفید نمائید وجود شیار در سقف باعث فرار پرنده­ها از گرما می­گردد در آب و هوای خشک استفاده از مواد گیاهی مانند کاه و یا علف­های بلند برای ایزوله کردن سقف در برابر گرما مناسب می­باشد.

– درنظر گرفتن اندازه مناسب برای قسمت پیش آمده لبه سقف سالن­ها جهت جلوگیری از ورود نور خورشید یا باران ضروری می­باشد.

نکات تغذیه­ای جهت مقابله با تنش گرمایی:

طی دوران تنش گرمایی میزان اشتها در گله پایین است که کم شدن مقدار خوراک مصرفی را می­توان با تنظیم فرمول جیره مناسب جبران نمود انرژی مورد نیاز پرنده­ها در حرارت بالای محیط کاهش می­یابد چون در دمای معمولی مقدار زیادی از این انرژی صرف گرم کردن محیط اطراف می­گردد.

– از متابولیسم هضم بعضی از مواد خوراکی انرژی حرارتی آزاد می­شود که این میزان مساله بسیار مهمی است که در این میان قدرت گرمازایی مواد مغذی به ترتیب کربوهیدراتها، چربی­ها دارای انرژی گرمازایی کمتری در هنگام هضم می­باشند انرژی حرارتی بدن پرنده می­تواند بوسیله جایگزین کردن انرژی جیره با استفاده از چربی تقلیل یابد.

– در صورت افزایش مواد پروتئینی، ویتامینی و مواد معدنی می­توان حجم خوراک مصرفی را کاهش داد.

– وقتی ماده مغذی در جیره افزایش یابد جبران تقلیل مصرف خوراک را می­کند پروتئین گنجانده شده در جیره مصرفی باید در اکثر موارد حدود 0,5 درصد کاهش یابد اگر این کار انجام پذیرد خوراک مصرفی نیازمند اسیدهای آمینه است که لازم است بیشتر ترکیب آن از اسیدهای آمینه متیونین و لیزین تشکیل شده باشد. تنظیم پروتئین مصرفی بسیار مهم است چون حرارت بدن در اثر متابولیسم هضم پروتئینها بوجود می­آید.

– از جیره­های با تراکم انرژی بالا استفاده گردد زیرا تولید حرارت ناشی ازمتابولیسم این نوع جیره­ها کمتر می­باشد.

– از مصرف غذایی که ممکن است در زمان حمل و نقل یا در انبار مرطوب شده باشد خودداری نمایید.

– در حالت استرس گرمایی، به فسفر کافی در جیره نیاز می­باشد؛ زیرا گزارش­ها حاکی از آن است که میزان کمتر از 0,25 درصد فسفر قابل دسترس در طی استرس گرمایی، باعث 10 درصد تلفات شده است؛ زیرا طبیعت اسیدی فسفر احتمالا به خنثی کردن آلکالوز تنفسی (PH خون بالاتر) کمک می­کند. از طرف دیگر، وجود سدیم اضافی در جیره نیز، باعث دفع فسفر و در نتیجه، کمبود آن در بدن می­شود.

– تغذیه با استفاده از دان تازه، در ساعات خنک روز انجام شود مطمئن شوید که آب خنک و تازه در تمام اوقات در دسترس پرنده قراردارد.

– استفاده از الکترولیت­هایی مانند کلرید پتاسیم بمیزان نیم تا یک درصد به جیره­های مصرفی علاوه بر جبران میزان سطوح الکترولیت استرس را نیز کاهش می­دهد. کلرید پتاسیم یا کلرید آمونیوم به میزان 2 تا 3 کیلوگرم در هر تن خوراک نیز قابل استفاده است.

– استفاده از سطوح اسیدهای آمینه جهت کاهش اثرات استرس گرمایی موثر است. در یک مطالعه تحقیقاتی در دانشگاه Aubrn مشخص گردید با استفاده از 0,1 تا 0,2 درصد لیزین به جیره در شرایط رطوبت بالا و دمای بالا (28 درجه سانتیگراد و 74 درصد رطوبت) میزان ضریب تبدیل غذا و رشد پرنده کمتر و دستخوش کاهش گردید. بنابراین شرایط گرما و رطوبت بالا موجب افزایش نیاز مطلق پرنده به لیزین می­شود.

اضافه نمودن سلنیوم ارگانیک به جیره­ها نیز حاکی از اثرات محافظتی بافتی سلنیوم است. نتایج آزمایشات پژوهشگران دانشگاه اردن با همکاری دانشگاه کارولینای شمالی بیانگر این است که 0,26ppm سلنیوم آلی Selemax موجب کاهش استرس اکسیداتیو ایجاد شده به دلیل کاهش سطوح پروتئین در شوک گرمایی می­گردد.

– اضافه نمودن بتافین نیز تحت شرایط استرس می­تواند مفید واقع شود. جیره حاوی 100 گرم بتافین به ازای هر کیلوگرم از جیره یا 50 گرم در هر لیتر آب آشامیدنی و موجب بهبود ضریب تبدیل و کاهش تلفات تحت استرس می­شود.

– از آنجا که پروتئین، گرمای متابولیسمی بیشتری نسبت به هیدرات کربن و چربی تولید می­کند، بنابراین جیره­های غذایی که از لحاظ اسیدهای آمینه، اهمیت ویژه­ای دارد. باید سعی شود تا از جیره­های با مقادیر کمتر پروتئین به همراه اسیدهای آمینه ساختگی به ویژه لیزین و متیونین استفاده شود.

– توسط محدود کردن مصرف خوراک قبل از رسیدن دمای محیط به 36 درجه سانتی­گراد (که مدت بیش از سه ساعت ادامه دارد) می­توانید پرنده را در هنگام شب و یا هنگام طلوع آفتاب که هوا خنک­تر است تشویق به مصرف خوراک نمایید. تغذیه شبانه یا برنامه روشنایی متناوب می­تواند مقدار مصرف خوراک را به حد مطلوب برساند.

– خوراندن ویتامین C به مقدار 50 تا 300 گرم به ازای هر تن خوراک به پرندگانی که دچار تنش گرمایی شده­اند می­تواند در کاهش اثرات تنش گرمایی برگله موثر باشد.

– در دوران تنش گرمایی از مواد آنتی اکسیدان در جیره غذایی گله استفاده نکنید زیرا باعث افزایش اثرات تنش­های گرمایی و تلفات در گله می­شود.

– کمبود لیزین در خوراک باعث افزایش درجه حرارت بدن شده و تحمل به گرما را کاهش می­دهد. لذا افزایش مقدار لیزین جیره در 322% میلی گرم به ازای هر مگا کالری انرژی قابل متابولیسم لازم می­گردد.

– از آنجا که بین مواد مغذی تامین کننده انرژی(کربوهیدرات، چربی، پروتئین) چربیها بیشترین مقدارآب را تولید می­نمایند، بطوریکه میزان آب متابولیک حاصل از تجزیه هر گرم چربی در بدن به 6/1 گرم می­رسد به این دلیل تغذیه چربی در زمان استرس گرمایی به خنک کردن بدن طیور کمک می­کند.

– در صورت تامین آب خنک، طیور بهتر می­توانند استرس گرمایی را تحمل نمایند. آّب سرد موجود در چینه دان با توجه به فاصله کمی که با شریان اصلی سر دارد موجب خنک شدن مغز و تاج و غبغب می­شود. دسترسی طیور به آب خنک مصرف غذا را به میزان 5% درصد و تولید را حدود 10 درصد افزایش می­دهد.

– با افزایش 0,25 درصدی کربنات سدیم(NaHco3)به آب به تعادل الکترولیتی جهت رشد و تولید با کیفیت به میزان قابل ملاحظه­ای کمک خواهد شد.

– اضافه کردن مکمل اسید اسکوربیک ضمن افزایش متابولیسم مواد معدنی استخوانها موجب افزایش کلسیم پلاسما می­شود. بهبود عملکرد مرغ ناشی از مصرف مکمل اسید اسکوربیک، احتمالا با توجه به تاثیر اسید اسکوربیک بر متابولیسم کلسیم که از طریق تیروئید اعمال می­گردد قابل توضیح می­باشد.

Reference:

– Mehta, R.K., Shingari, B.K. ( 1999) Feeding Under Heat Stress., POULTRY INTERNATIONAL, 38, ( 11 ), pp: 68-77

– Butcher, G.D. and Miles, R. ( 1996 ) Heat stress management in broilers. University of Florida, Cooperative Extension Service. Institute of Food and Agricultural Sciences. Fact sheet VM-65.

– Borges, S. A., Fischer de Silva, A. V., Ariki, J., Hooge, D.M. and Cummings, K. R. ( 2004) Effects of diet and cyclic daily heat stress on electrolyte intake by male broiler chickens. International Journal of Poultry Science, 3(5): 313-324

– Borges, S. A., Fischer de Silva, A. V., Ariki, J., Hooge, D.M. and Cummings, K. R. ( 2004) Physiological responses of broiler chickens to heat stress and dietry electrolyte balance. Poultry Science, 83: 1551-1558

گروه علمی شرکت بهین رشد ساز آرین