گروه علمی شرکت بهین رشد ساز آرین
منظور از استفاده از شکل ظاهر و آناتومی مرغ برای تشخیص خاصیت تخم گذاری عبارتست از شناسایی مرغ تخم گذار و حذف افراد بد از گله می باشد. این امر از نظر تشکیل یک گله خوب تخم گذار در مرغداری های مدرن، امروزه اهمیت فراوانی دارد . معمولا می توان سلکسیون را از جوجه یکروزه تا مرغ های تخم گذار انجام داد. مواردی که مورد نظر قرار می گیرد به قرار زیر است :
وسایل مورد نیاز : وقتی که در گله عمل انتخاب بایستی صورت گیرد قبلا باید وسایلی را تهیه کرد که گرفتن طیور با آن آسان بوده و حداقل صدمه به آنها وارد آید. اگر تعداد گله کم است می توان از قلاب های مخصوص برای گرفتن طیور یا از دیواره های توری سیمی برای محدود کردن آنها استفاده نمود ولی گاهی این وسایل صدماتی زیادی مانند شکستن و زخم کردن بال و ساق یا دست و پا زدن زیاد به طیور وارد می آورد و حتی ممکن است در اثر این ناراحتی مرغ دچار پرریزی شود . از اینرو در حد امکان بایستی وسایلی انتخاب کرد که حداقل ناراحتی را برای مرغ ها فراهم سازد . برای این کار معمولا دالان سیمی و توری پهنی می سازند که به مرور عرض آن کم می شود و مرغ را به طرف این دالان می رانند و سپس به ملایمت از طرف دیگر دالان آنها را می گیرند. ولی در این مورد نیز بایستی سعی کرد تجمع تعداد زیادی مرغ در این دالان سبب ناراحتی و حتی تلفات نگردد. در هنگام دست چین و سلکسیون مرغ می باید باکمال سرعت و در عین حال با ملایمت انجام گیرد. در آب و هوای گرم عمل انتخاب بایستی صبح زود پیش از گرم شدن هوا و حتی پیش از تابش آفتاب صورت گیرد. ولی معمولا در فصول عادی بهترین موقع دست چین کردن مرغ های تخمی بعدازظهر است زیرا در این هنگام عمل تخم گذاری افراد گله تقریبا پایان یافته است.
همانطور که ذکر شد عمل انتخاب بایستی در هر سن انجام گیرد بدین ترتیب:
1) انتخاب در جوجه ها و طیور جوان:
عمل انتخاب بایستی از همان روز اول که جوجه ها از تخم خارج می شوند انجام گیرد بدین ترتیب که تمام جوجه های ضعیف، غیر طبیعی، بدشکل و بالاخره جوجه هایی که ناهنجاری هایی در پنجه و منقار و وضعیت پر دارند بایستی به دور ریخته شوند. موضوع رنگ جوجه ها نیز مهم است و بایستی تمام افرادی را که رنگ های غیر نژادی و غیرطبیعی دارند از گله حذف گردند.
در هفته دوم و سوم مجددا بایستی انتخاب درگله انجام گیرد برای این منظور تمام جوجه هایی که نشانی از بیماری ظاهر می سازند و یا رشدشان کم است باید دست چین شده و از گله حذف شوند و هم چنین آنهایی که پر و بالشان به خوبی رشد نکرده است بایستی دست چین نموده و از گله حذف نمود. در هفته های بعد نیز مرتب عمل دست چینی را بایستی انجام داد. در هنگام انتقال مرغ های جوان به قفسه های نگهداری بایستی به طور جدی و شدید عمل سلکسیون د دست جین کردن را انجام داد. بدین ترتیب که تمام مرغ های جوان لاغر و بدشکل و آنهایی که پرهایشان کاملا رشد نکرده است و یا آثار کانی بالیسم نشان می دهند یا پرهای آنها توسط مرغ های دیگر خورده شده و تمام آنهایی که رنگ های غیرنژادی یا کاراکترهای دیگر غیرنژادی در تاج و ریش و پیگمانتاسیون نشان می دهند فورا بایستی حذف گردند.
2- درست قبل از شروع تخم گذاری:
در مرغ خوب تخمی، بایستی پرها به طور مناسبی تمام بدن را پوشانده باشد، بدن پرگوشت بوده از نظر پیگمانتاسیون در ساق پا و منقار غنی باشد. چشم ها قرمز و براق و وزن در حدود 1.5 کیلوگرم باشد. تمام مرغ های جوان که دارای سینه های تیز و لاغر یا تاج رنگ پریده و هم چنین ریش و تاج و ساق بدرنگ باشند بایستی حذف شده و به فروش رسانده شوند. زیرا این گونه مرغ ها ممکن است دارای بیماری های عفونی مزمن بوده یا حامل انگل های مضر باشند. که نگاهداری آنها نه تنها از نظر تولید تخم مرغ مقرون به صرفه نیست بلکه سبب اشاعه بیماری بین افراد دیگر گله می شود.
3- بعد از اینکه مرغ ها شروع به تخم گذاری کردند، و معدل تولید تخم مرغ به 50 درصد گله رسید بایستی بعد از 8-6 هفته عمل سلکسیون دوباره انجام گیرد. درا ین زمان تمام مرغ هایی که دارای نشانی های زیر هستند بایستی حذف شوند:
مرغ هایی که لاغر بوده و ظاهر آنها خوب نیست. مرغ هایی که دارای تاج و رنگ پریده و کوچک اند و همیشه در حالت غیر فعالی در قفس زندگی می کنند.
1- مرغ هایی که دارای چشمان خاکستری اند زیرا این مرغ ها نسب به لوکوزیس حساسند.
2- مرغ هایی که هنوز مقدار زیادی پیگمان زرد در ساق پا و منقار آنها وجود دارد.زیرا این مرغ ها دیر شروع به تخم گذاری کرده و تولید تخم مرغ آنها هم خوب نیست. مرغ هایی که در یکی از این چهار طبقه قرار دارند بایستی فورا جدا شده و مورد توجه خاص قرار گیرند و یا برای فروش به بازار فرستاده شوند. بدین ترتیب که چند روزی در لانه دیگر آنها را نگاه داشته و با غذاهای پرانرژی آنها را چاق نموده و به بازار می فرستند. مجددا بعد از 6-5 ماه بایستی دوباره افراد گله مورد انتخاب قرار گیرند و تمام مرغهای ضعیف، مریض، رنگ پریده و بدشکل و پرریخته حذف گردند و در ضمن در تمام مدت نگهداری گله های تخمی اگر بدون هیچ دلیلی تولید تخم مرغ در گله کاهش یابد بایستی فورا عمل سلکسیون را انجام داد.
مرغ های تخمی دارای صفات زیر هستند:
سر: دارای رشد مناسب و خوب- تاج: قرمز پررنگ، بزرگ و گرم، و اغلب به طرز خوبی بالای سر قرار گرفته است. چشمها: درخشان وعقابی- چشم های کم رنگ و فرو رفته اغلب نشانه وجود بیماری در گله است. شکم نرم، پوست آن نازک، عرض و طول و عمق شکم های سفت و چربی دار نشانه این است که مرغ در عموض اینکه غذای خورده شده را تبدیل به تخم مرغ کند تبدیل به چربی ذخیره در محوطه بطنی نموده است. شکم های زیاد بزرگ و ورم کرده و غیر عادی اغلب دلیل تومورهای شکمی یا افتادن تخم مرغ یا زرده به داخل محوطه شکمی است. استخوان های لگن بایستی نازک و انعطاف پذیر باشند اگر برعکس کلفت و به هم نزدیک باشند دلیل غیر تخمی بودن مرغ است.
معمولا به وسیله قرار دادن تعداد انگشتان در بین دو استخوان لگن می توان وضعیت مرغ را مشخص کرد. اگر سه انگشت در آن جای بگیرد مرغ تخمی بسیار خوب و اگر دو انگشت در بین آنها جا بگیرد معمولی و بد است. فاصله بین استخوان جناق سینه و استخوان لگن نیز نشانه بسیار خوبی برای اندازه گیری خاصیت تخم گذاری مرغ است هر چه این فاصله بیشتر باشد بهتر است. زیرا دلیل این است که حجم محوطه شکمی یا عمق بدن خوب است. زیرا یک مرغ تخم گذار برای تولید و تهیه تخم مرغ به فضا و محوطه بیشتری در داخل شکم خود احتیاج دارد تا یک مرغ غیر تخم گذار. وقتی که تولید تخم مرغ در مرغی متوقف گردید چربی اطراف شکم را می گیرد از اینرو شکم جناغ سینه به طرف استخوان لگن به هم نزدیک می شوند و هم چنین انتهای استخوان جناغ سینه به طرف استخوان لگن کشیده می شود. از عمق شکم کاسته می شود. بطور کلی شکم را در مرغ های خوب می توان با لمس کردن مشخص کرد و از نظر خاصیت تخم گذاری قضاوت نمود.
سینه: سینه نیز مانند شکم بایستی از نظر طول و عرض و عمق مناسب باشد. مرغ هایی که سینه های لاغر دارند یا استخوان سینه و جناغ سینه دچار خمیدگی و بد شکلی است مرغ های تخم گذار خوبی محسوب نمی شوند.
پرها: پرهای مرغان تخمی معمولا ساییده شده و کهنه و گاهی پاره شده است زیرا اینگونه مرغ ها از تمام مواد غذایی برای تولید تخم مرغ استفاده می کنند از اینرو پرها به مرور براق و شفافیت خود را از دست می دهند در صورتی که مرغان غیر تخمی دارای پرهای روشن و شفاف هستند.
معقد : در مرغ های تخمی گشاد و مرطوب و گرم و در مرغ های غیر تخمی تنگ و خشک و سرد است. معمولا با در نظر گرفتن موارد فوق به اضافه پرریزی و پیگمانتاسیون که در مبحث گذشته به آن اشاره شد مرغ ها را از نظر تخمی بودن به 5 درجه تقسیم کنند (خیلی بد- بد- متوسط- خوب- خیلی خوب) و عمل سلکسیون را انجام می دهند.
